จอมพลผิน ชุณหะวัณ เกิดเมื่อวันพุธที่ 14 ตุลาคม 2434 ที่บ้านบางนกแขวก อำเภอบางคณฑี จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นบุตรนายไข่ นางพลับ ชุณหะวัณ ชาวสวนและแพทย์แผนโบราณ มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน 8 คน

ได้รับการศึกษาชั้นต้นตามแบบเด็กชายไทยสมัยก่อน คือเรียนกับพระที่วัด ได้แก่วัดโพธิ์งาม ซึ่งอยู่ใกล้บ้าน วัดใหม่สี่หมื่น อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี วัดมหรรณพาราม วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ ต้องฟันฝ่าอุปสรรคนานาจนได้เข้าเรียนในโรงเรียนนายสิบทหารบก ที่จังหวัดราชบุรี เนื่องจากสอบจบโรงเรียนนายสิบทหารบกได้คะแนนดีเยี่ยมจึงได้เข้าศึกษาต่อในโรงเรียนนายร้อยทหารบก เมื่อ พ.ศ. 2452 สำเร็จการศึกษาเมื่อ พ.ศ. 2458

แต่เดิมทีจอมพลผิน ชุณหะวัณ รับราชการได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงชำนาญยุทธศาสตร์ แม้จะกราบถวายบังคมลาออกจากบรรดาศักดิ์เมื่อ พ.ศ. 2485 แต่ก็ยังรับราชการสืบมาจนได้เป็นผู้บัญชาการทหารบก และได้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมและเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตร 2 สมัย ใน พ.ศ. 2496 และ พ.ศ. 2500 จอมพลผิน ชุณหะวัณ จึงเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 2 วาระ คือ ระหว่างวันที่ 12 ธันวาคม 2496 ถึงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2500 และระหว่างวันที่ 31 มีนาคม ถึงวันที่ 16 กันยายน 2500

จอมพลผิน ชุณหะวัณ สมรสครั้งแรกกับคุณหญิง วิบุลลักสม์ ชุณหะวัณ (ถึงแก่กรรม) มีบุตรและธิดา 5 คน คือ (1) คุณหญิงอุดมลักษณ์ ศรียานนท์ เป็นภรรยา พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนนท์ (ถึงแก่กรรม) (2) คุณพร้อม เป็นภรรยา นายอรุณ ทัพพะรังสี (3) คุณเจริญ เป็นภรรยา พลตรี ประมาณ อดิเรกสาร (4) พลจัตวา ชาติชาย ชุณหะวัณ สมรสกับบุญเรือน โสพจน์ (5) คุณพรสม เป็นภรรยา นายเฉลิม เชี่ยวสกุล

จอมพลผิน ชุณหะวัณ สมรสครั้งที่สองกับ นางสุภาพ ชุณหะวัณ มีบุตร 1 คน คือ นายปรากรมศักดิ์ ชุณหะวัณ

วันศุกร์ที่ 26 มกราคม 2516 จอมพลผิน ชุณหะวัณ ถึงแก่อสัญกรรมที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า เมื่ออายุได้ 82 ปี 3 เดือน 13 วัน